#TimorLeste #UNTL #FEJ 19 Agostu 2020WhatsApp Image 2020 08 18 at 16.01.59

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Fakuldade Ekonomia no Jestaun (FEJ), liuhusi Estudante Hadomi Natureza (ESHANA), sei komemora aniversáriu loron FALINTIL ba da-45 iha Mindelu, abrigu saudozu Nicolau Lobato nia mate fatin, Posto Administrativu Turiskai, Munísipiu Manufahi.

Koordenadór ESHANA nian, Cesaltino da Silva Belo, iha Kampus FEJ nian, antes aranka ba Mindelu hateten katak, komemorasaun ba tinan ida ne’e sei selebra hamutuk ho komunidade sira iha Suku Mindelu Turiskai, lokál ne’ebé sai abrigu ba Saudozu Nicolau Lobato ho nia membru sira-nia mate fatin iha 31 dezembru 1978.

“Relasiona ho loron FALINTIL ba da-45 ne’e, ami grupu ESHANA hili suku Mindelu Turiskai hodi komemora loron importante ne’e hamutuk ho komunidade sira, tanba fatin ne’e abrigu ba saudozu Nicolau Lobato no nia fatin mate,” tenik koordenadór.

Estudante FEJ ne’e mós hatutan katak, atividade ne’ebé sei hala’o iha Suku Mindelu mak selebrasaun ba tinan 45 FALINTIL nian, halo peskiza ba istória saudozu Nicolau Lobato nian, ligadu ho aspetu sosiál, kultura no ekonómika, sei loke mós filmajen istóriku nomós sei sosializa informasaun konaba meiu-ambiente nian ba komunidade.

Estudante ne’e akresenta liután, atividade sira ne’e ho objetivu lori eventu nasionál sira atu hakbesik ba komunidade iha área rurál.

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva
Foto 📷 : Arkivu ESHANA

Comment

WhatsApp Image 2020 08 17 at 13.03.05

#TimorLeste #UNTL #PPGP-UPDK 17 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), Programa Pós-Graduasaun i Peskiza (PPGP), nia Unidade Produsaun i Diseminasaun Koñesimentu (UPDK) lansa livru “Ensino de Biologia em Timor-Leste: Perspetivas Teóricas e Práticas”, iha Auditóriu Liceu (13/08).

Reprezentante Magnífiku Reitór nian, Proreitór Asuntu Kooperasaun, Profesór Doutór Eduardo Aniceto Serrão, hateten katak universidade iha pilar 3 mak ensinu, peskiza no dedikasaun ba komunidade tanba ne’e livru refere demonstra profesór sira-nia papel ho inovasaun.

WhatsApp Image 2020 08 17 at 13.03.53

“Livru ne’ebé ohin lansa sai produtu profesór sira-nian liuliu autór sira hodi fortifika ensinu, ne’e importante tebes, iha dezenvolvimentu no inovasaun koñesimentu”, tenik Profesór Eduardo.

Proreitór ne’e mós kongratula peskizadór sira, ne’ebé dedika an hodi tau hamutuk liafuan ho ideia sira ne’ebé konstitui prodús livru refere, hanesan motivasaun ba autór sira hodi kontinua nafatin dezenvolve ba oin obra foun sira.

Koordenadór PPGP-UPDK nian, Profesór Doutór Vicente Paulino, hateten katak liuhusi prosesu lubuk ida, autór ida-idak aprezenta sira-nia artigu iha kolókiu hafoin organiza hajunta transforma sai livru ida.

“Prosesu elaborasaun ami konvida ho profesór sira hodi aprezenta testu ho kolókiu ne’ebé reorganiza hodi transforma sai livru ida, durante tinan tolu”, tenik Profesór Vicente.

Profesór Pedro Soares, Ex-Dekanu Fakuldade Edukasaun, Arte no Umanidade (FEAH) no dosente husi Departamentu Ensinu Biolojia FEAH, nu’udar kontribuidór ba livru refere deskreve parte importante sira ensinu biolojia nian no dezeja bele sai referénsia ba leitór sira.

“Iha livru ne’e ho nia konteúdu kompostu husi parte tolu: ko’alia kona-ba Língua Portugés, Ensinu Biolojia, Ensinu Biolojia Kontestu Globalizasaun Kuríkulu, no Espasu Edukativu”, dehan Profesór Pedro.

Edisaun no publikasaun organiza husi UPDK no dezeñu husi Profesór Alexandro Tomas Barbosa, no apoiu husi Profesora Patricia Siraldi.

Partisipa iha lansamentu refere Dekana Fakuldade Edukasaunm Arte no Umanidade (FEAH), Profesora Doutora Ana Cristina Silveira Soares, autór sira, dosente, no estudante inklui konvidadu sira.

Média UNTL https://static.xx.fbcdn.net/images/emoji.php/v9/tcc/1/16/1f4dd.png?_nc_eui2=AeHNRnu6O-mFGH2F8JmiGizQVsm2fAeLPjtWybZ8B4s-OxtsxO76r825ZcBhjIq7ri8")">📝: Jacob Pinto Guterres (estajiáriu)
Foto https://static.xx.fbcdn.net/images/emoji.php/v9/tde/1/16/1f4f8.png?_nc_eui2=AeELjkXV1sPv8LiE0NicgOkAAuijk7k2TP8C6KOTuTZM_yyM9E-2HVDSEPzDSgCwhYE")">📸 : Jacob Pinto Guterres & João Bosco (estajiáriu)

Comment

WhatsApp Image 2020 08 07 at 19.33.38

 

#TimorLeste #UNTL #EUintheworld #EUinTimor #GCHumanRights #GCAsiaPacific #HumanRightsCenterUNTL 14 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) liuhusi reuniaun Konsellu Jestaun nian (15-07), aprova sílabus husi unidade kurríkular transversál foun “Direitu-Umanu no Demokratizasaun”, ne'ebé Sentru Direitu-Umanu (SDU) propoin nu'udar dixiplina obrigatóriu iha programa lisensiatura Universidade Nasionál nian 🎓, atu implementa bainhira UNTL halo prosesu revizaun kurrikulár, iha tempu badak tuir mai.

“Ekipa SDU nian ho orgullu sei fasilita unidade kurríkular transversál foun kona-ba direitu-umanu no demokratizasaun nune’e estudante sira bele komprende konseitu xave direitu-umanu nian, no mós kona-ba istória, instituisaun no mekanizmu protesaun internasionál i rejionál relasiona ho direitu-umanu” hateten Jestór Projetu Dezenvolvimentu Edukasaun Direitus Umanus & Peskija iha UNTL nian, Sr. Adriano Remiddi, iha Kampus Kaikoli.

Sr. Remiddi salienta tan katak susesu ne’e, rezultadu diretu husi projetu kapasitasaun ne’ebé Global Campus of Human Rights implementa, dezde 2019, iha UNTL ho finansiamentu husi Uniaun Europeia 🇪🇺, hodi estabelese SDU UNTL nian. Projetu refere hetan apoiu husi Programa Azia-Pasífiku Global Campus nian, ne'ebé lidera husi Universidade Mahidol, Tailándia 🇹🇭, no mós apoiu husi Delegasaun Uniaun Europeia iha Timor-Leste 🇪🇺 🇹🇱.

Entretantu, Proreitór ba Asuntu Akadémika UNTL nian, Profesór Miguel Maia dos Santos, hateten katak, iha tinan akadémiku 2021, konteúdu balun husi unidade kurríkular transversál foun “Direitu-Umanu no Demokratizasaun” sei integra iha matéria transversál ne'ebé eziste ona. Bainhira UNTL halo prosesu revizaun kurrikulár, dixiplina foun ne’e bele integra iha planu kurrikulár kursu lisensiatura nian, nu’udar unidade kurríkular transversal autónomu.

“Matéria refere hola parte ba unidade kurrikulár transversál hahú tinan oin (2021). Tanba ne’e ami koordena ona ho Diretora Dixiplina Transversál nian hodi haree dixiplina ida ne’ebé mak ita bele haketak no tau hanesan prioridade, no tuir planu sei integra ba dixiplina Étika Morál no Direitu-Umanu i Sidadania.”, tenik Profesór Maia.

Média UNTL 📝 : Miguel Gonçalves, Agostinho da Cruz e Silva
Foto 📷 : Miguel Gonçalves, Arkivu i SDU

Comment

IMG 3729

#TimorLeste #UNTL 13 Agostu 2020

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór Doutór Francisco Miguel Martins, ho nia estrutura simu proposta husi reprezentante komunidade Munisípiu Baucau nian, Sr. José Viegas, ho nia ekipa ne’ebé husu atu loke ramu universidade nasionál nian iha parte leste.

IMG 3725

Hafoin simu tiha proposta, iha Kampus Sentrál UNTL nian, Díli, Reitór hateten katak universidade ho orgullu simu proposta refere, no pasu tuir mai sei ba aprezenta iha Konsellu Jestaun UNTL nian hodi diskute konteúdu dokumentu nian antes aprova.

“ Bainhira hetan ona aprovasaun, UNTL sei harii ekipa ida, hodi tun ba baze atu halo enkontru ho Prezidenti Munisípiu, Sr. António Augusto Guterres, no proponente sira inklui komunidade rasik bazeia ba dokumentu ne’ebé hato’o, inklui mós estudu viabilidade”, hateten Reitór UNTL.

Entretantu reprezentante komunidade Baucau nian, Sr. José Viegas, hateten katak, Universidade Nasionál to’o ona tempu hodi hakbesik liután ba komunidade.

“UNTL hanesan sentru kriasaun, difuzaun no promosaun kultura, siénsia no teknolojia, artikulasaun estudu no investigasaun, ho modu atu aumenta dezenvolvimentu umanu, nu’udar fatór estratéjiku ba dezenvolvimentu Timor-Leste”, dehan José Viegas.

Partisipa iha entrega proposta ne’e husi parte UNTL nian, Proreitór Asuntu Estudantíl, Profesór Zeferino Viegas Tilman, Diretór-Jerál Asuntu Akadémiku, Sr. Armindo Leto Fátima, Diretór Nasionál Rekursu Umanu, Sr. Agostinho Quelo, ekipa alumni-UNTIM, intelektual no reprezentante komunidade Baucau.

Média UNTL 📝 : Mateus Gonçalves
Foto 📷 : Mateus Gonçalves

Comment

ANAAA
 
#TimorLeste #UNTL #ANAAA 13 Agostu 2020
Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL), nia Proreitór ba Asuntu Garantia Kualidade Interna, Profesór Marcos António Amaral, iha Kampus Sentrál UNTL nian, Díli informa katak bazeia ba publikasaun husi Ajénsia Nasionál ba Avaliasaun no Akreditasaun Akadémika (ANAAA) nian, demonstra katak rezultadu avaliasaun programátika dezde 2016 to’o 2019 UNTL nia kursu 28 mak akreditadu.
“Kursu ne’ebé akreditadu hamutuk 28 mak reprezenta ho persentajen 48,3 husi totál kursu baixarel, lisensiatura, inklui pós-graduasaun no mestradu hamutuk limanulu resin ualu (58), enkuantu kursu 30 mak seidauk hetan avaliasaun husi ANAAA”, hatutan Proreitór.
 
 
 ANAAA 1
Profesór Marcos indika katak iha 2016 universidade nasionál nia kursu Enjeñaria Informátika mak pasa iha avaliasaun ho 60% (klasifikasaun C), no iha 2017 iha kursu haat mak Enjeñaria Sivil pasa ho 72% (klasifikasaun C), Ensinu Dalen Portugés pasa ho 61% (klasifikasaun C), Siénsia Ekonomia pasa ho 50% (klasikasaun C) no mós Jestaun pasa ho 73% (klasifikasaun C).
“2018 kursu ualu: Enjeñaria Mekánika akredita ho 77% (klasifikasaun B), Enjeñaria Eletrónika i Elétrika ho 78% (klasifikasaun B), Komérsiu i Turizmu ho 60% (klasifikasaun C), Ensinu Dalen Inglés ho 75% (klasifikasaun B), Ensinu Biolojia ho 60% (klasifikasaun C), Ensinu Fízika ho 56% (klasifikasaun C), Ensinu Kímika ho 61% (klasifikasaun C) no Ensinu Edukasaun Fízika i Desportu la pasa ho 40%”, hatutan Profesór Marcos.
Iha entrevista, Proreitór salienta tan katak iha 2019 iha kursu 16 mak akredita ona, hanesan Jeolojia i Petróleu ho 71% (klasifikasaun C), Ensinu Matemátika ho 53% (klasifikasaun C), Formasaun Profesór Ensinu Báziku ho 76% (klasifikasaun B) no kursu Agronomia ho 79% (klasifikasaun B).
 
WhatsApp Image 2020 08 13 at 15.49.211 
 
”Kursu Agro-Sosio-Ekonomia pasa ho 67% (klasifikasaun C), Agro-Pekuária ho 72% (klasifikasaun C), Saúde Animál ho 67% (klasifikasaun C), Polítika Públika ho 71% (klasifikasaun C), Dezenvolvimentu Komunitáriu ho 69% (klasifikasaun C), Siénsia Polítika ho 59% (klasifikasaun C), Enfermajen ho 76% (klasifikasaun B), Parteira ho 77% (klasifikasaun B), Medisina Jerál ho 75% (klasifikasaun B), Filozofia ho 67% (klasifikasaun C) no Direitu Jerál ho 75% (klasifikasaun B)”, tenik Proreitór.
Proreitór Amaral detalle tan katak atu mellora klasifikasaun husi kursu sira, universidade sei buka hatan ba (1) kompleta númeru dosente, (2) mellora jestaun finanseira no administrativa, (3) halo revizaun kurrikulár, (4) dezenvolve peskiza, publikasaun iha livru, artigu no seluk tan, no (5) hadia no kompleta fasilidade, hare’e liuliu ba kondisaun sala-aula, biblioteka, no laboratóriu.
Média UNTL 📝: Miguel Gonçalves
Foto 📷: Miguel Gonçalves, Agostinho da Cruz e Silva

Comment