#TimorLeste #UNTL #DFPEPE #UniversidadedoMinho #COVID19 #COVID19TL 10 Marsu 2022

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Fakuldade Edukasaun, Arte no Umanidade (FEAH) liuhusi Departamento de Formação dos Professores do Ensino Pré-Escolar (DFPEPE) servisu hamutuk ho Universidade do Minho, Portugal, realiza semináriu ho tema “Precurso e Desafios da Educação Pré-Escolar na UNTL" iha Auditόriu Fundasaun Oriente 08/03.qq 1

Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins MPH, Ph.D, iha nia diskursu hateten, semináriu ne’e atu bele hatene difikuldade no dezafiu ba iha Departamento de Formasaun dos Professores Ensino Premé-Escolar iha UNTL. 

“Liuhusi semináriu ohin nian importante tebes atu bele hatene pontu-situasaun nomόs importánsia ba edukasaun ensinu  Pré-Eskolár iha kontesktu Timor-Leste nian, tanba durante ne’e UNTL iha Kooperasaun ho Universidade do Minho hodi estabelese DFPEPE iha FEAH UNTL nian”, tenik Reitór.qq 2

Iha fatin hanesan Diretora DFPEPE nian, Professora Madre Francisca Maria Soares dos Reis, hateten Departamentu ne’e harii iha tinan 2019 iha Fakuldade Eduksaun, Arte no Umanidade FEAH-UNTL.

“Iha semináriu atu fahe prosesu no dezafiu sira mak durante ne’e liu ona, tanba departamentu ne’e eziste dezde 2019 lihhusi servisu hamutuk ho Universidade do Minho no dadaun estudante na’in 79 mak tama ona faze preparasaun estájiu pedagόjiku”, tenik Diretora DFPEPE.qq 3

Partisipa iha semináriu ne’e Proreitór ba Asuntu Dezenvolvimentu Institusional, Profesór Doutór Lelis Gonzaga, Dekanu no Vise-Dekanu Sira, Profesór husi Universidade do Minho, Profesór Doutór José Agusto Pacheco, Reprezentante Embaixada Portugal iha Timor-Leste no konvidadu sira. qq 4

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva

Foto 📷 : Altur Ramos, Laurindo da Cruz Gomes

Comment

#TimorLeste #UNTL #VRAE #COVID19 #COVID19TL 10 Marsu 2022

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) liuhusi Gabineti Visereitoria ba Asuntu Estudantís selebra loron Mundiál Feto nian no selebra ezisténsia Asosiação das Mulheres Académica (AMA) ba tinan ida iha UNTL ho tema “Igualdade de Género Hoje Para Amanha Sustentável”, iha Auditóriu Fundação Oriente, Díli (08/03).ss 1

Magnífiku Reitór Profesór dr. João Soares Martins MPH, Ph.D, lori naran universidade nian hodi fó parabéns ba Feto Timor-Leste ne’ebé kontribui ona iha prosesu libertasaun Timor-Leste durante okupasaun no partisipasaun feto nian Dezenvolvimentu Nasional.

“Ita tenki fó parabéns ba feto Timor-Leste ne’ebé mak kontribui ona ba luta Libertasaun Nasionál hanesan, mana Rosa Muki Bonaparte no sira seluk ne’ebé mak kontribui ona ba Timor-Leste nia prosesu luta ba libertasaun”, tenik Reitór. ss 2

Magnífiku Reitór hatutan, tinan ida ne’e Timor espesial tebes tanba iha feto na’in ha’at mak kandidata an ba Eleisaun Presidensiál 2022 nian, hodi kompete ho mane na’in 12 tan ne’e tenki orgullu tanba feto sira mós lalakon iha kampu polítika.

Iha fatin hanesan, Visereitora ba Asuntu Estudantís Eng. Ligia Tomás Correia, M.Sc hateten loron 8 fulan marsu importante ba feto sira mundu inklui Timor-Leste tanba Nasoens Unidas rekoñese feto sira-nia kontribuisaun no sofrimentu sira.ss 3

“iha dia 8 de marsu loron importante ba feto mundiál tanba Nasoens Unidas rekoñese no valoriza feto nia ezisténsia husi sira-nia sofrimentu no kontribuisaun, nune’e mós selebra tinan ida ba ezisténsia  Asociação Mulheres Académica (AMA) ne’ebé eziste iha Universidade”, tenik Visereitora.

Profesora Ligia mós hatutan, liuhusi selebrasaun ida ne’ebé universidade hala’o hodi fo valorizasaun ba loron feto mundiál nian nune’e mós feto akadémika no feto Timor-Leste.

Partisipa iha selebrasaun ne’e, Proreitora ba Asuntu Kooperasaun Profesora Dra. Lidia Gomes, Dosente no estudante sira no konvidadu sira.ss 4

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva

Foto 📷 : Altur Ramos, Laurindo da Cruz Gomes

Comment

#TimorLeste #UNTL #FEAH-DEQ #COVID19 #COVID19TL 4 Marsu 2022 

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Fakuldade Edukasaun, Arte Umanidade (FEAH) liuhusi Departamentu Ensinu Kímika (DEQ) hala’o estudu sientífiku iha área Edukasaun, Teknolojia no Indústria Kímika atu garante Dezenvolvimentu Ekonómika Sustentável iha Kontekstu Timor-Leste nian, ho meta atu kontribui ba inovasaun no diversifika produtu potensiál lokál sira. xa 0

Profesór Juvencio de Castro Ruas hanesan peskizadór no orientadór ba estudu ne'ebé hala'o, iha Auditóriu Liceu UNTL nian, Díli (01-03) hateten, DEK promove investigasaun refere liuhusi envolve estudante finalista na'in ualu (😎.   

‘’Rezultadu husi peskiza ida ne’e, atu kumpri pilár ne’ebé mai husi universidade nian, hanesan ensinu, halo investigasaun no servisu sosiál, entaun estudante sira ne’ebé mak tama mai ami hanorin sira tuir vizaun no misaun atu forma estudante sira exelente tuir área kímika nian, no sira idaidak obrigadu hala'o peskiza hodi konklui sira-nia estudu iha universidade", tenik Profesór Juvencio.xa 1

Profesór ne’e mos realsa tan katak, peskiza ne'ebé konsentra Edukasaun, Teknolojia no Indústria Kímika atu garante dezenvolvimentu ekonómika sustentável ne'e, atu treina finalista sira ba futuru ho koñesimentu no "skill" ne'ebé buka dezenvolve liu rekursu ne'ebé iha. 

‘’Ha’u-nia eperansa sira futuru profesór, maibé la'ós atu sai profesór de'it bele aplika sira-nia matenek hodi dezenvolve diak liután rekursu sira hanesan trasnforma plástiku sai ba gasolina, no uza ai-kanela tahan halo sai mina, no seluk tan, produsaun ne’ebé mak sira halo no merese atu promove indústri kímika iha ita-nia Timor-Leste, no bele kria servisu ba sira-nia aan no ema seluk’’, hatutan.

Iha fatin hanesan, estudante finalista Herminio dos Santos hateten, nia ho sira na'in hitu seluk mak halo peskiza liuhusi uza fasilidade laboratóriu nian no nia peskiza konsentra iha “Produção de Óleo Essencial a partir das Folhas da Planta de Canela’’ hodi aplika aroma terapia no hand-sanitizer.xa 2

‘’Objetivu husi peskiza ne’e maka atu prodúz mina esensiál husi ai-kanela nia tahan hodi aplika ba aroma terapia no hand-sanitizer no aplika métodu esperimentál, no amostra ai-kanela tahan no téknika destilasaun no iha prosesu ne’e mos ami uza prosesu hidrodestilasaun no purifikasaun halo mina ne’e sai moos", tenik Herminio.

Nia mós salienta liután katak, rezultadu husi peskiza nian mak ida bele hakarek monografia no produsaun ba mina tolu mak hanesan mina esensiál iha mos aroma terapia no hand-sanitizer no mina sira ne’e bele uza hodi kumu isin no hand sanitizer hodi hamoos liman. 

"Relasiona estudu ne'ebé hala'o, rekomenda ba Governu no Universidade atu bele fo apoiu ba iha atividade peskiza sientífika sira liuliu investe iha fasilidade laboratóriu ho ekipamentu ne'ebé adekuadu ba estudante sira presiza atu uza, no atensaun atu promove kreatividade estudante sira-nian iha pilár peskiza nian", dehan Herminio.xa 3

Eventu ne'ebé hala'o, iha ámbitu komemorasaun loron Nasionál Veteranu sira-nian ne'ebé aserta iha 3 Marsu ne'e, ho objetivu atu estudante sira aprezenta sira-nia rezultadu peskiza liuhusi ezame monografia.

Eventu ne'e hetan partisipasaun husi dosente orientadór, ezaminadór, estudante ezaminandu sira, família no konvidadu sira.  

Média UNTL 📝 : Laurindo da Cruz Gomes

Foto 📷 : Laurindo da Cruz Gomes

Comment

#TimorLeste #UNTL #VRAE #CBA #COVID19 #COVID19TL 05 Marsu 2022

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) liuhusi Asembleia Jerál ne'ebé organiza husi Visereitoria ba Asuntu Estudantís eleje ona Clarinha David Loe ho nia pakote eleitu hodi lidera Kooperativa Brilla Akadémika (CBA) ba períodu 2022 -2026. cc 1

Iha Fakuldade Ekonomia no Jestaun FEG-UNTL nian, Díli (03/03), Visereitora ba Asuntu Estudantís, Profesora Eng.ª Lígia Tomás Correia, M.Sc, iha nia entrevista hateten, objetivu harii CBA ne’e atu ajuda Sívitas Akadémika sira ne’ebé iha difikuldade relasiona ho nesesidade estudu nian.

“Objetivu harii Kooperativa Brilla Akadémika ne’e atu ajuda Sívitas Akadémika sira, atu bele iha nesesidade naton ba sira-nia presiza, liliu ba estudante sira, tanba bele faan sira-nia produtu ho kriatividade sira hodi hetan fila-fali osan”, tenik VRAE.cc 2

Visereitora mós hatutan CBA ne’e, bele sai laboratóriu negósiu ba hirak ne’ebé hola parte iha membru, tanba bele faan produtu ne’ebé sira prodús rasik hodi hetan fila-fali ba osan.

Iha fatin hanesan, Prezidente eleitu CBA nian, Sra. Clarinha David Loe hateten, Kooperativa Brilha Akadémia ne’e foun, mak sira sei halo aproximasaun ho estudante sira hodi hola parte.cc 3

“Ami sei aprosima ho estudante sira iha UNTL, atu envolve liuliu hirak ne’ebé difisil liu hodi sustenta sira-nia nesesidade nu’udar estudante, no CBA ne’e kooperativa multisetorál, ita sei investe no aplika ita-nia kreatividade hodi produs buat ruma hodi fa’an hafoin hetan fila-fali osan”, tenik Clarinha. 

Iha eleisaun ba estrutura CBA nian partisipa husi membru na'in 28, avansa ho pakote A (Prezidente mak Sra. Clarinha David Loe ho nia estrutura ho votu 20), enkuantu pakote B (Prezidente mak Sr. João Hornay ho nia estrutura hetan hetan votu 😎. cc 4

Média UNTL 📝 : Agostinho da Cruz e Silva

Foto 📷 : Agostinho da Cruz e Silva

Comment

#TimorLeste #UNTL #COVID19 #COVID19TL 10 Fevereiru 2022

Universidade Nacional Timor Lorosa’e (UNTL) nia Magnífiku Reitór, Profesór dr. João Soares Martins, MPH, Ph.D, no Ekipa Reitorál ne'ebé kompostu husi Visereitór, Proreitór no Diretór Sentru sira, diskute implementasaun programa ba tinan 2022 no mós planu asaun ba tinan 2023 nian, iha UNTL Sala Video Konferénsia nian, Díli (04/03).qw 1

“Iha fulan kotuk ita distribui ona orsamentu ba kada unidade sira ne’ebé estabelese, tanba planu 2023 nian sei hahú iha fulan-Marsu nia laran, no ita-nia Planu Estratéjiku Universidade nian lansa ona, entaun ekipa sei ko’alia kada unidade para haree saida mak sai reponsabilidade ba durante tinan haat (4) nian”, tenik Magnífiku Reitór.qw 2

Reitór mós hatutan tan katak, planu asaun ba tinan haat oin mai, sei hala'o fazeadamente kada tinan, atu nune’e unidade ida-idak bele hatene sira-nia responsabilidade. 

"Kada fulan sei konvoka enkontru ho Ekipa Reitorál para bele hatene saida mak kada unidade sira ne’e halo ona no saida mak seidauk halo para ekipa bele diskuti hodi hadi’a nia implementasaun", dehan Reitór. qw 3

Média UNTL 📝 : Altur Ramos

Comment